Làm gì khi bị lộ thông tin CCCD để không mất tài khoản?

Reading Time: 7 minutes

Bạn đã từng chụp ảnh 2 mặt căn cước công dân (CCCD) để gửi cho bên cho vay tiền online, đăng ký ví điện tử, hoặc chỉ đơn giản là xác minh tài khoản mạng xã hội? Nếu có, bạn đang đối mặt với nguy cơ bị đánh cắp danh tính. CCCD không chỉ đơn thuần là dữ liệu cá nhân mà là “chìa khóa” để mở ra hàng loạt tài khoản tài chính, dịch vụ, thậm chí là các khoản vay nặng lãi. Hàng ngàn người Việt đã bị giả mạo danh tính để vay tiền, mở tài khoản trái phép, dẫn đến mất tiền, bị đòi nợ oan, hoặc rắc rối pháp lý không mong muốn.

Vậy bạn phải làm gì khi bị lộ thông tin CCCD?

Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn đầy đủ, dễ hiểu và thực tế nhất về việc làm gì khi bị lộ thông tin CCCD, giúp bạn xử lý tình huống kịp thời và bảo vệ an toàn dữ liệu cá nhân.

Vì sao việc lộ thông tin CCCD lại nguy hiểm?

Căn cước công dân không chỉ là tờ giấy, đó là định danh số của bạn.

Nó chứa đầy đủ các thông tin quan trọng như:

• Họ tên đầy đủ
• Số định danh cá nhân (thay cho CMND cũ)
• Ngày tháng năm sinh
• Quê quán, nơi thường trú
• Mã QR chứa dữ liệu định danh số
• Hình ảnh khuôn mặt

Khi rơi vào tay kẻ xấu, những thông tin này có thể được sử dụng để:

• Vay tiền online: Đăng ký các app tín dụng đen, sử dụng CCCD để xác minh và chiếm đoạt khoản vay dưới tên bạn.
• Mở tài khoản ngân hàng, ví điện tử: Kẻ gian có thể mở tài khoản Momo, ZaloPay, thậm chí ngân hàng truyền thống nếu có đủ thông tin bổ sung (số điện thoại, email, ảnh chân dung…).
• Lập sim điện thoại trái phép: Đăng ký sim rác để thực hiện hành vi lừa đảo hoặc spam dưới danh nghĩa của bạn.
• Giả mạo danh tính để lừa đảo người thân, đồng nghiệp: Đăng nhập vào mạng xã hội, dùng thông tin CCCD để lấy lại tài khoản và nhắn tin mượn tiền.

Lưu ý: Rất nhiều vụ việc hiện nay không bắt đầu từ việc mất CCCD thật mà chỉ từ một bức ảnh CCCD bạn từng gửi qua Zalo, Facebook hay Gmail cho bên thứ ba.

Đọc thêm: Kiểm tra thông tin cá nhân bị lộ

Những dấu hiệu bạn có thể đã bị lộ hoặc bị lợi dụng thông tin CCCD

Không phải lúc nào cũng có thông báo rõ ràng là bạn đang bị lộ thông tin. Nhưng nếu thấy một trong các dấu hiệu sau, bạn nên nghi ngờ và kiểm tra ngay:

• Nhận được tin nhắn vay nợ không rõ ràng: Bạn bị nhắn tin hoặc gọi điện đòi nợ từ các tổ chức tài chính mà bạn chưa từng vay? Đây là dấu hiệu kinh điển cho việc kẻ gian đã dùng CCCD của bạn để vay tiền online.
• Tự nhiên bị khóa/mở tài khoản ngân hàng, ví điện tử: Bạn bất ngờ nhận được thông báo mở tài khoản mới, hoặc nhận thấy tài khoản của mình có biến động lạ? Rất có thể thông tin CCCD của bạn đã bị ai đó sử dụng để thực hiện giao dịch trái phép.
• Nhận được mã OTP lạ hoặc thông báo đăng nhập bất thường: Những mã OTP từ app ngân hàng, ví điện tử, hoặc mạng xã hội mà bạn không yêu cầu là dấu hiệu đáng báo động: có ai đó đang cố đăng nhập bằng thông tin của bạn.
• Bạn từng gửi ảnh CCCD cho bên thứ 3 nhưng không nhớ rõ là ai: Việc này thường xảy ra trong các tình huống như:
  • Mở tài khoản sàn thương mại điện tử
  • Ứng tuyển việc làm
  • Giao dịch bất động sản, tài chính cá nhân

Nếu bạn đã từng gửi thông tin CCCD qua email, Zalo, Messenger… thì khả năng rò rỉ là rất cao vì không kiểm soát được bên nhận sẽ dùng nó làm gì.

Bạn cần làm gì khi bị lộ thông tin CCCD ?

Khi nghi ngờ hoặc phát hiện lộ thông tin CCCD, hãy làm theo các bước sau:

Kiểm tra xem thông tin của bạn đã bị rò rỉ ở đâu

Nếu chưa biết cách kiểm tra cccd có bị lộ thông tin không, bạn có thể dùng một số công cụ kiểm tra dữ liệu bị rò rỉ như:

• Have I Been Pwned
• Website phòng chống lừa đảo của Locker
• Các nhóm cộng đồng chống lừa để kiểm tra xem số CCCD có từng bị kẻ xấu đăng bán hoặc sử dụng trái phép chưa

Báo ngay cho công an hoặc cơ quan chức năng nếu có dấu hiệu lừa đảo

Nếu bạn đã nhận cảnh báo nợ, lừa đảo hoặc giả mạo danh tính, hãy:

• Đến Công an phường/xã nơi cư trú để trình báo
• Mang theo bằng chứng: ảnh CCCD bị phát tán, tin nhắn, email, các cuộc gọi nghi ngờ

Việc trình báo sớm giúp bạn xác lập trách nhiệm pháp lý và tránh bị liên đới sau này.

Khóa hoặc rà soát lại các tài khoản đang dùng CCCD để đăng ký

• Tài khoản ngân hàng
• Ví điện tử (MoMo, ZaloPay, ShopeePay…)
• Các app vay tiền online, ứng dụng tài chính
• Cổng dịch vụ công, BHXH, eKYC

Thay đổi mật khẩu, bật xác thực 2 lớp và theo dõi biến động tài khoản thường xuyên trong vài tuần.

Cảnh báo người thân & bạn bè tránh bị mạo danh

Kẻ xấu có thể dùng CCCD kèm thông tin cá nhân khác để giả danh bạn đi lừa tiền người thân. Hãy:

• Đăng bài cảnh báo trên Facebook cá nhân
• Nhắn tin cho bạn bè/thành viên gia đình nếu có dấu hiệu mạo danh

Liên hệ ngân hàng, công ty tài chính để chặn mọi yêu cầu mở khoản/vay mới

Gửi email hoặc đến trực tiếp ngân hàng bạn từng dùng CCCD để mở tài khoản, yêu cầu:

• Khóa thông tin mở tài khoản mới
• Rà soát toàn bộ các giao dịch mở gần đây
• Đề nghị xác minh lại danh tính nếu có hoạt động bất thường

Gửi yêu cầu xóa dữ liệu nếu đã từng cung cấp CCCD cho các bên thứ ba

Ví dụ:

• Website tuyển dụng
• Sàn TMĐT
• Dịch vụ mở sim online
• Sàn đầu tư hoặc tài chính không chính thống

Yêu cầu họ xác nhận đã xóa thông tin của bạn khỏi hệ thống và ngừng xử lý dữ liệu cá nhân. Nếu không phản hồi, bạn có quyền gửi khiếu nại lên cơ quan bảo vệ dữ liệu cá nhân (VD: theo Nghị định 13/2023/NĐ-CP).

Phải làm gì nếu hacker sử dụng thông tin CCCD của bạn?

Nếu bạn phát hiện CCCD bị kẻ xấu lợi dụng để vay tiền, mở tài khoản ngân hàng, mạo danh hoặc thực hiện hành vi lừa đảo, hãy hành động ngay theo các bước sau:

Gửi đơn trình báo công an

Lập tức nộp đơn trình báo tại công an phường/xã nơi bạn cư trú hoặc nơi xảy ra vụ việc. Kèm theo:

• Bằng chứng CCCD bị lợi dụng
• Ảnh chụp giao dịch/văn bản lạ liên quan
• Tin nhắn, email, số điện thoại nghi ngờ

Việc trình báo sẽ giúp bạn được bảo vệ về mặt pháp lý, tránh bị quy trách nhiệm trong các hành vi lừa đảo/tín dụng giả mạo.

Gửi khiếu nại đến ngân hàng/tổ chức bị lợi dụng thông tin

Nếu kẻ xấu dùng CCCD của bạn để mở tài khoản, vay tiền hoặc thực hiện hành vi tài chính nào đó:

• Gửi văn bản yêu cầu tra soát đến ngân hàng hoặc tổ chức tài chính liên quan
• Cung cấp bản sao CCCD, đơn trình báo công an và các bằng chứng

Yêu cầu tổ chức đó tạm khóa, điều tra và xác minh lại danh tính.

Gửi đơn yêu cầu khởi kiện/công văn đến Cơ quan Bảo vệ dữ liệu cá nhân

Nếu bên tiếp nhận CCCD của bạn (ngân hàng, ứng dụng, website…) không tuân thủ quy định bảo vệ thông tin cá nhân hoặc có dấu hiệu lỏng lẻo trong việc lưu trữ, bạn có thể:

• Gửi công văn đến Cục An toàn thông tin – Bộ TT&TT
• Khiếu nại theo Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân

Cách hạn chế rủi ro khi dùng CCCD trong tương lai

Dưới đây là các thói quen nên duy trì để bảo vệ thông tin CCCD của bạn, tránh bị rò rỉ thông tin:

• Không chia sẻ hình ảnh CCCD lên mạng xã hội: Dù chỉ là ảnh mờ, gạch số, kẻ gian có thể dùng AI để phục hồi thông tin. Đừng bao giờ đăng ảnh CCCD công khai.
• Che bớt thông tin quan trọng khi gửi ảnh CCCD: Khi buộc phải gửi CCCD cho đơn vị uy tín (mua sim, mở tài khoản…), hãy che lại:
  • Số định danh
  • Ngày cấp
  • Nơi cấp

Điều này giúp giảm rủi ro nếu thông tin bị rò rỉ từ bên thứ ba.

• Hạn chế chụp, gửi CCCD qua Zalo/Facebook/Email cá nhân: Đây là các nền tảng có nguy cơ bị hack cao. Nên gửi qua các kênh chính thức, bảo mật tốt, hoặc yêu cầu đơn vị tiếp nhận cung cấp công cụ upload bảo mật.
• Ghi chú rõ mục đích khi gửi CCCD: Khi gửi ảnh CCCD, hãy viết rõ:

“Ảnh CCCD chỉ dùng để xác minh danh tính đăng ký tài khoản tại [tên dịch vụ] – ngày [dd/mm/yyyy]. Không dùng cho bất kỳ mục đích nào khác.”

Việc này giúp bạn có bằng chứng rõ ràng nếu bị lợi dụng sau này.

• Sử dụng dịch vụ tra cứu thông tin bị rò rỉ định kỳ
  • Sử dụng công cụ kiểm tra thông tin cá nhân bị lộ định kỳ
  • Đăng ký nhận cảnh báo nếu có rò rỉ mới (nếu công ty bạn cung cấp dịch vụ này, chèn vào đây làm CTA)

Kết luận

Việc bị lộ thông tin CCCD không còn là chuyện hiếm, nhưng nếu xử lý kịp thời, bạn có thể giảm thiểu tối đa rủi ro bị mạo danh, lừa đảo hoặc mất tiền oan. Hãy thường xuyên kiểm tra các dấu hiệu bất thường, chủ động cảnh báo người thân và sử dụng các công cụ phòng chống lừa đảo uy tín.

Bài viết liên quan:

• Cách nhận biết email lừa đảo
• Cách bảo mật điện thoại Android
• Cách tránh bị hack tài khoản ngân hàng